Kahramanmaraş Şehir Planlama

2023 yılında Türkiye’nin güneydoğusunu vuran yıkıcı depremlerin ardından, Kahramanmaraş kenti özellikle tarihi çekirdeğinde benzeri görülmemiş yapısal kayıplar yaşadı. Buna karşılık, hem fiziksel yıkımın boyutuna yanıt verecek hem de kente direnç, süreklilik ve kapsayıcılık temelinde uzun vadeli bir vizyon sunacak kapsamlı bir kentsel dönüşüm stratejisi geliştirildi.
Masterplan, kentin kalbinden geçen kuzey-güney yönlü ana omurga niteliğindeki Azerbaycan Bulvarı etrafında şekilleniyor. Proje, doğu-batı doğrultusunda uzanan bir promenad boyunca beş aşamada kurgulanmış ve kamusal alanların yeniden yapılandırılması, ekolojik entegrasyon ve kullanıcı odaklı programlama aracılığıyla kentin merkeziliğini yeniden tanımlıyor.

Alan Stratejisi ve Afet Sonrası Yeniden Kalibrasyon
Seçilen proje alanı, Merkez ilçesinde en kritik şekilde etkilenen bölgelerden biri oldu. Doğrudan fay hattı üzerinde yer alan eski Valilik binası da dahil olmak üzere pek çok kamusal yapı ağır hasar aldı ve kullanım dışı bırakıldı. Bu durum, kent dokusundaki boşlukları yeni bir kamusal omurgaya dönüştürmek için hem bir zorluk hem de bir fırsat sundu.
Katmanlı bir tasarım yaklaşımı benimsendi ve şu öncelikler belirlendi:
• Kentsel Yoğunluğun Yeniden Dağılımı: Tarihi çarşı bölgesinin ticari yoğunluğu yeni planlama şeması içerisinde dağıtılarak, miras ile çağdaş işlevleri dengeleyen çok merkezli bir doku oluşturuldu.
• Kamusal Odaklar ve Mekansal Bellek: Yıkılan Valilik binası, yeni hükümet yapısı ve çevresindeki kamusal programlarla bütünleşen, demokratik ve açık bir kent meydanı olarak yeniden yorumlandı.
• Doğal Sistemlerin Yeniden Canlandırılması: Alanı boydan boya kesen ve geçmişte kapatılan dere, ekolojik ve sosyal bir koridor olarak yeniden açıldı; bu sayede yapılı çevre ile doğal çevre arasındaki ilişkiler yeniden tanımlandı.

Tasarım İlkeleri
• Entegre Karma Kullanım Dokusu: Konut blokları; ticari birimler, kültürel alanlar ve spor merkezi ile mühendislik/mimarlık odaları gibi toplumsal altyapılarla iç içe kurgulandı. Böylece gün boyunca canlı ve çeşitliliği yüksek bir kullanım hedeflendi.
• İnsan Odaklı Bağlantılar: Tüm parseller yaya öncelikli, geçirgen ve açık alanlarla sürekli etkileşim içinde olacak şekilde tasarlandı. Yapıların yönlenişi ve sokakların hizalanışı iklimsel koşullar ve kullanıcı akışlarına yanıt verecek biçimde düzenlendi.
• Ekolojik Yeniden Doğuş: Açığa çıkarılan dere, mikro iklim koşullarını iyileştiren, mahalleleri kamusal ve kültürel odaklara bağlayan yeşil bir koridor olarak kentsel kurgunun temel mekansal ve ekolojik organizatörüne dönüştürüldü.
• Kademeli Uygulama: Masterplan, esnek büyümeye ve yerel yönetim ile topluluk aktörleriyle uyumlu şekilde adım adım uygulanabilecek şekilde tasarlandı.

Kayıptan Sonra Kent Yaşamını Yeniden Sahiplenmek
Kahramanmaraş Afet Sonrası Kentsel Planı yalnızca bir yeniden inşa girişimi değil; aynı zamanda bir kentsel iyileşme projesidir. Mekansal direnci kolektif bellekle birleştiren tasarım, yalnızca fiziksel altyapının değil; aynı zamanda aidiyet, onur ve mekan hissinin de yeniden inşası için bir çerçeve sunmaktadır.