Diyarbakır Suriçi

Diyarbakır Suriçi Koruma Projesi, rölöve, restitüsyon, restorasyon ve bağlama duyarlı yeni yapı tasarımlarını bir araya getiren kapsamlı bir girişimdir. 5,5 km uzunluğundaki bazalt surları, anıtsal yapıları ve geleneksel konut dokusuyla dünyanın en özgün kentsel peyzajlarından birine ev sahipliği yapan proje, kentin tarihsel mirasını korurken gelecek nesiller için yaşanabilir bir çevre sunmayı hedeflemektedir.

Kentsel Bağlam ve Tarihsel Önemi
Güneydoğu Anadolu’da yer alan Diyarbakır, Asya ve Avrupa arasında çağlar boyu köprü olmuş; Subarular’dan Osmanlılara uzanan pek çok uygarlığa ev sahipliği yapmıştır. Bazalt taşından inşa edilmiş surlarıyla dünya çapında bilinen Suriçi, bu çok katmanlı geçmişin en güçlü yansımasıdır. Proje, bu tarihsel sürekliliği başlangıç noktası olarak alarak, korumayı hem kültürel bir sorumluluk hem de çağdaş bir gereklilik olarak tanımlamaktadır.

Fonksiyonel Yaklaşım ve Proje Kapsamı
Çalışma, yaklaşık 120 tescilli yapının bulunduğu 60 parseli kapsamaktadır. SP Architects, detaylı rölöve ve dijital ölçüm çalışmaları ile yapıları belgeleyerek süreci titizlikle yürütmüştür.
• Rölöve mevcut durumun belgelenmesini sağlamıştır.
• Restitüsyon kaybolmuş mimari öğeleri yeniden canlandırmayı amaçlamıştır.
• Restorasyon tahrip olmuş yapıları onarmış, özgün kimliklerini korumuştur.
• Yeni Yapılar ise ölçek, malzeme ve dokuya uyumlu şekilde tasarlanmıştır.

Mekansal Kurgu ve Kamusal Alan
Proje, kentsel dokunun sürekliliğini korumayı temel almıştır. Sokaklar ve avlular kolektif bellek alanları olarak yaşatılmış, peyzaj düzenlemeleriyle kamusal alanlar güçlendirilmiştir. Yeni müdahaleler, mevcut dokuyu gölgelemeyen, aksine bütünleyen mütevazı eklemeler olarak ele alınmıştır.

Dirençlilik ve Kültürel Süreklilik
Proje yalnızca fiziksel korumaya değil, aynı zamanda dayanıklılığa odaklanmaktadır. Kaçak yapılaşma ve yakın dönemde yaşanan tahribatlara karşı geliştirilen strateji; risklerin azaltılmasını, kültürel kimliğin yeniden canlandırılmasını ve mirasla günlük yaşamın yan yana var olmasını hedeflemektedir. Böylece Suriçi, yalnızca geçmişin bir anıtı değil, geleceğe dönük canlı bir kentsel merkez olarak yeniden tanımlanmaktadır.

Sonuç
Diyarbakır Suriçi Koruma Projesi, miras odaklı kentsel dönüşüm için çoğaltılabilir bir model sunmaktadır. Rölöve, restitüsyon, restorasyon ve uyumlu yeni yapı kararlarının bütünleştiği bu yaklaşım, Diyarbakır’ın tarihsel dokusunu yaşatarak hem belleği koruyan hem de sürdürülebilir bir yaşam alanı oluşturan bir vizyon ortaya koymaktadır.