Hadrut Masterplan projesi, Karabağ’ın savaş sonrası yaralarını saran ve tarihsel belleğiyle geleceğe yön veren çok katmanlı bir mekansal yeniden inşa stratejisidir. Dağlık arazi yapısı, sulama potansiyeli ve kırsal üretim altyapısı ile Hadrut ve çevresi, hem geçmişin izlerini onarmaya hem de yeni bir toplumsal-ekonomik model kurmaya elverişli mekansal bir platform sunar.
Topoğrafya ve Ekolojiye Dayalı Planlama Yaklaşımı
Projeye konu alan, 500 ila 1.770 metre arasında değişen kotlara sahip vadiler ve eğimli platolardan oluşur. Gozluchay Nehri ve ona bağlı mevsimsel dereler, bölgenin sulama sistemini ve ekolojik sürekliliğini belirleyen temel omurgayı oluşturur. Bu su ağı çevresinde:
• Ormanlık alanlar
• Step bitki örtüsü ve tarım bantları
• Sulamaya dayalı üretim koridorları
tanımlanmıştır.
Ekolojik eşikler, fonksiyonel zonlamayı yönlendiren ana kriterler olarak çalışır.
Fonksiyonel Katmanlaşma ve Stratejik Odaklar
Mevcut altyapı ağlarına dayalı olarak planlanan dört ana gelişim stratejisi:
1. Askeri Hafıza ve Kentsel Kimlik
Bölgede yer alan askeri miras alanları, anı işlevleri ve yeniden kullanıma açık yapılarla desteklenerek koruma ve yaşatma prensipleriyle planlanmıştır.
2. Tarım ve Sanayi Canlandırması
Üretim odaklı alanlarda tarımsal parklar, küçük sanayi birimleri, meyve-sebze depolama merkezleri ve hayvancılık rotaları tasarlanmıştır. Bu alanlar ekonomik özerkliği yeniden kurmaya yöneliktir.
3. Kültürel ve Geleneksel Merkez Oluşumu
Tuğ ve Edisha gibi yerleşimlerin tarihi dokuları güçlendirilmiş; kent meydanları, kültürel yapılar, eğitim tesisleri ve çarşı sistemleri ile kamusal yaşam teşvik edilmiştir.
4. Akıllı Yerleşim Modeli
Kaynak yönetimi, dijital altyapı, sürdürülebilir ulaşım ve yönetişim modelleri üzerinden geleceğe dönük bir yerleşim dokusu önerilmiştir.
Arazi Kullanımı ve Kentsel Doku
Konut alanları eğimli kotlara yerleştirilerek topoğrafi uyum sağlanmış, tarım ve lojistik işlevler düz alanlara ayrılmıştır. Yerleşim birimleri dağınık kırsal yerleşim modelinden evrilerek merkezi hizmet çekirdekleri ile erişilebilir bir yapıya kavuşmuştur. Sağlık, eğitim ve sosyal alanlar, 15 dakikalık yürüme mesafesi içinde çözümlenmiştir.
Peyzaj Sürekliliği ve Sürdürülebilirlik
• Yeşil bant, parçalı köy kümelerini ekolojik bir bütünlük içinde birbirine bağlar.
• Yapı yönlenmesi ve su yönetimi gibi pasif stratejiler, enerji verimliliğini destekler.
• Sosyal altyapı birimleri erişilebilirlik ve çevresel bütünlük üzerinden planlanmıştır.